Dat de wereld onvoorspelbaar is en dat alles van de één op de andere dag kan veranderen, hebben we wel ondervonden door het uitbreken van een pandemie. Ondanks alle gevoelens van verdriet, ellende en onmacht die daarbij kwamen kijken, leerde het coronavirus ons ook een aantal dingen over het klimaat.

We kunnen het ons nu lastig voorstellen, maar een aantal maanden lang leek corona voor velen een ver-van-mijn-bedshow. Het virus, dat ergens in China het hele leven op zijn kop zette, zou vast niet onze kant opkomen en proostend met flesjes van het gelijknamige biermerk werd er nogal lacherig gedaan over gedaan. Achteraf toont dit aan dat we helemaal niet zo goed in staat zijn om risico’s op de lange termijn in te schatten. Zolang het ons en onze directe omgeving niet persoonlijk raakt, lijkt het niet nodig om ons ergens zorgen over te maken. Pas zodra we de ernstige gevolgen ervan ondervinden, komen we in actie en willen we er alles aan doen om datgene te bestrijden. Hetzelfde geldt voor velen nog steeds als het gaat om de klimaatcrisis. Ondanks de vele waarschuwingen van wetenschappers door de jaren heen, lijken veel mensen zich er niet écht zorgen om te maken. Zeker niet nadat de coronacrisis de klimaatcrisis van de voorpagina’s verdreef. Ja, we hebben een hekel aan plastic, zeker na het zien van de beelden van overvolle en vervuilde rivieren, dus wat minder verpakkingen en meer low-waste leven mag wel, maar voor velen gaat het niet veel verder dan dat. Misschien moeten we juist een les trekken uit de coronapandemie. Voordat het straks ook voor ons en onze planeet te laat is…

Coronavirus en klimaat: schone lucht

In het voorjaar zagen we in de landen in lockdown een forse afname van het verkeer en daarmee van de vervuilende uitlaatstoffen. De lucht in autostad Milaan was in decennia niet zó schoon geweest. Na de pandemie en alle beperkende maatregelen wil het stadsbestuur die schone lucht graag behouden door fietsen, elektrische scooters en steps meer te stimuleren. Daarom worden er extra fietspaden aangelegd en worden voetpaden verbreed. Vice-burgemeester Granelli probeert zijn collega’s in Bologna, Turijn en andere Italiaanse steden te inspireren en hoopt dat ook zij gebruikmaken van de coronacrisis om hun omgeving te verduurzamen en vergroenen. Natuurlijk is het wel zaak om deze ideeën en ontwikkelingen écht door te zetten en te behouden. Een dipje van anderhalf jaar in de verkeersaantallen is lang niet genoeg. Het rapport van het VN-klimaatpanel IPCC (2018) beschrijft hoe ingrijpend de gevolgen zullen zijn van een temperatuurstijging van 1,5 ten opzichte van het niveau in pre-industriële tijden. Denk aan het smelten van de ijskap en daarmee overstromingen, minder schoon drinkwater en minder opbrengsten in de landbouw. 195 landen tekenden het Klimaatakkoord van Parijs, waarin ze afspraken te streven onder die 1,5 graden aan opwarming te blijven. Juist nu is de tijd om daad bij die woorden te voegen. Nu we het land, in zekere zin, weer moeten opbouwen na het ineenstorten van de economie, kunnen we dat gelijk een stuk groener doen.

Coronavirus en klimaat: stimulans voor de lokale economie

Ook leerden we over het belang van een sterke, lokale economie. Mondkapjestekort of geen leveringen uit China meer? Geen probleem! We kropen zelf achter onze naaimachines of zetten mensen in eigen land aan het werk om ze te maken. Daarmee leerden we hoe belangrijk het is om niet alleen van verre landen afhankelijk te zijn, maar ook zelf, dichtbij, benodigdheden te kunnen maken. Uit een studie van PayPal, die tijdens de coronacrisis werd gehouden in dertien Europese landen, blijkt dat de consument zich meer verbonden is gaan voelen met de lokale gemeenschap. De Nederlandse respondenten vertelden meer solidariteit te voelen voor de kleine en middelgrote bedrijven en het belangrijk te vinden hen te ondersteunen. Het niet meer alleen kopen bij grote merken, maar ook bij de lokale ondernemers, stimuleert de economie en is ook nog eens veel duurzamer!

Coronavirus en klimaat: tijd voor een groene heropleving

De coronacrisis is zo ingrijpend dat het ons als mensen voorgoed verandert. We leerden dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is en misschien leerden we onszelf wel beter kennen. Nu we de economie opnieuw moeten opbouwen en, als het vaccineren eenmaal begonnen is, langzaamaan teruggaan naar ‘normaal’, moeten we ons ook afvragen hoe we dat willen doen. Het is niet duurzaam op de lange termijn om terug te gaan naar het ‘oude’. Het uitbreken van een pandemie was niet te voorkomen. Zoals in de Netflix-documentaireserie Pandemic: How to Prevent an Outbreak, die een aantal maanden voor de uitbraak van corona verscheen, al duidelijk werd: de vraag was niet óf er een pandemie zou uitbreken, maar wanneer. Onze levensstijl is niet-bevorderend voor de aarde. Daarom is dit het moment om te investeren in een duurzame manier van leven, zodat we weer terug kunnen naar een sociaal leven, maar dan op een manier waar iedereen, ook de toekomstige generaties, baat bij heeft. Weerman en poolonderzoeker Peter Kuipers Munneke liet al aan Nieuwsuur weten dat het zonde zou zijn om nu veel te investeren en terug te gaan naar exact dezelfde situatie, terwijl we in 2030 veel minder broeikasgassen moeten uitstoten. Volgens hem zou het goed zijn om de meer lokale economie en het zoeken naar bedrijven in de buurt, vast te houden.

Eén ding is zeker: na het coronavirus kunnen we niet zorgeloos verder. De klimaatcrisis is niet opeens verdwenen en is een veel groter probleem dat beetje bij beetje zichtbaarder wordt, tot het écht te laat is. Juist nu is de tijd om te bouwen aan een groene heropleving.

Heb je ideeën over hoe een groene heropleving er in de praktijk uit zou moeten zien? Deel het met ons in de comments of stuur een mail naar redactie@v-gan.nl. We zijn benieuwd!

Vond je dit artikel over het coronavirus en het klimaat interessant? Lees dan ook: Over de klimaatcrisis, leven in de deciding decade.